در یك نشست ایده پردازی بررسی شد
شهر مجازی علم چیست؟
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان این كه شبكه ملی آموزشی، پژوهشی و تربیتی كه این روزها مطرح است همان ایده شهر مجازی علم ایران با تعبیری پذیرفته تر شده است، اظهار داشت: این شبكه بستری مجازی را برای كل آموزش و پژوهش كشور، شامل آموزش دبستان و متوسطه و تا آموزش عالی و تحصیلات تكمیلی فراهم می آورد.
به گزارش توسعه دهندگان به نقل از ایسنا، پنجمین نشست از مجموعه نشست های ایده پردازی «از آموزش عالی کلاسیک به آموزش عالی الکترونیکی» پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی، با هدف گفت و گو درباره اقتضائات این گذر برمبنای تحولات جهانی و نیازهای داخلی و با موضوع شهر مجازی علم ایران با حضور دکتر سعید رضا عاملی، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی و عضو هیئت علمی دانشگاه تهران و دکتر یونس شکرخواه، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران انجام شد.
در ابتدای این جلسه، دکتر عاملی در توضیح ایده “شهر مجازی علم ایران” اظهار داشت: در سال ۱۳۸۷ پژوهشی انجام دادیم که حاصل آن سال بعد در چارچوب سه جلد کتاب با عنوان شبکه های علمی مجازی، پژوهش مجازی و متن مجازی توسط پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی منتشر گردید.
وی اشاره کرد: همانطور که شهرها برمبنای تراکم جمعیت شکل می گیرند، شهر مجازی هم برمبنای تراکم جمعیت مبتنی بر تراکم داده و ارتباطات شکل می گیرد. در زمانه ای که خیلی از نهادهای در رابطه با علم مانند آموزش الکترونیک، پژوهش برخط، کتابخانه های مجازی، مراکز اطلاع رسانی علمی مجازی در شهرها به وجود آمده اند به جهت اینکه این نهادها را کنار هم قرار دهیم، ناگزیر باید از شهر مجازی علم سخن گوییم.
شهر مجازی علم، پلتفرمی برای نهاد علم در فضای مجازی
بگفته این استاد ارتباطات با ایجاد شهر مجازی علم، زیرساخت و پلتفرمی برای هر آن چیزی که بعنوان نهاد علم می شناسیم در فضای مجازی شکل می گیرد.
وی با اشاره به شواهد تاریخی از شکل گیری برخی شهرها مثل جندی شاپور بر پایه مراکز علمی و آموزشی تاکید کرد: رویکرد ما به شهر مجازی که در همه بسترهای آن رویکرد دو فضایی حاکم است باید مبتنی بر اکوسیستم واقعی باشد.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در تبیین عناصر شکل دهنده شهر مجازی علم ایران اظهار داشت: هم اکنون حدود ۱۵ میلیون نفر دانش آموز، یک میلیون نفر معلم، چهار و نیم میلیون نفر دانشجو و حدود ۱۵۰ هزار نفر عضو هیئت علمی داریم که جمعیت بالقوه شهر مجازی علم ایران را می سازند.
وی با بیان این که از فضای مجازی بعنوان ادامه ظرفیت های فرامکانی ذهن تعبیر شده است اظهار نمود: در محیط دیجیتال با ماهیتی متفاوت با بستر آنالوگ و فیزیکی و ظرفیت متفاوتی از کار مواجه هستیم.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان این که شبکه ملی آموزشی، پژوهشی و تربیتی که این روزها مطرح است همان ایده شهر مجازی علم ایران با تعبیری پذیرفته تر شده است اظهار نمود: این شبکه بستری مجازی برای کل آموزش و پژوهش کشور، شامل آموزش دبستان و متوسطه و تا آموزش عالی و تحصیلات تکمیلی فراهم می آورد.
عضو هیئت علمی گروه ارتباطات دانشگاه تهران با اشاره به فناوری های جدیدی که منطق آموزش و پژوهش را تغییر داده اند اظهار داشت: محتوای دیجیتال که در فضای مجازی با آن سروکار داریم، محصول دو انقلاب بزرگ است؛ انقلاب اول تبدیل اطلاعات (متون آنالوگ) به داده (محتوای دیجیتال) بود که از آن بعنوان “سیاست های فشار” تعبیر می کنند. انقلاب دوم، تبدیل این محتوای دیجیتال به خدمات مختلف از قبیل خدمات آموزشی و کمک آموزشی و … است.
عاملی در ادامه با اشاره به انقلاب صنعتی جدید که بحث انقلاب صنعتی چهارم (فیزیکال سایبرنتیک) و در کنار آن کشاورزی چهار و خدمات چهار را به دنبال داشته است، اظهار داشت: منظور از صنعت چهار، مدیریت بخش صنعت با ظرفیت های فیزیکی و سایبرنتیک است که تحولات عظیمی را در عرصه های مختلف به همراه دارد بطوریکه دولت آلمان در برنامه ۲۰۲۵ خود از نزدیک به ۵۴۰ میلیارد دلار ارزش افزوده ناشی از کاربرد هوش مصنوعی سخن گفته است.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با ابراز تاسف از این که در این شرایط بگفته وزیر جهاد کشاورزی بیش از ۸۰ درصد بخش کشاورزی کشور به صورت سنتی اداره می شود اظهار نمود: امروز در کشاورزی دنیا مفهومی به نام ACPS یا نظام کشاورزی فیزیکال سایبرنیک مطرح است که هدف آن آمایش دقیق تولیدات بخش کشاورزی است.
استاد گروه ارتباطات دانشگاه تهران اشاره کرد: با تحول عظیمی که با داده های بزرگ اگزابایتی در ظرفیت های فضای مجازی به وجود آمده اگر برنامه ریزی جدی نداشته باشیم توفیقات ما خیلی کم خواهد بود و گرفتار اعوجاج و تشویش خواهیم شد.
دکتر عاملی در ادامه درباب روند شکل گیری شهر مجازی علم اظهار داشت: امروز شهر مجازی به صورت خودکار و بی برنامه در حال شکل گیری است و عملاْ تمام اجزای شهر مجازی را داریم بطوریکه کسب و کارهای اینترنتی مثل آموزشگاه های الکترونیک و … عملا در این بستر فعالیت دارند. شهر علم مجازی ایران هم بعنوان یک لایه از شهر مجازی شکل گرفته ولی برنامه ریزی جدی مانند آنچه دولت چین در فضای مجازی داشته، انجام نشده است.
بگفته وی، دولت چین در یک پروسه چندمرحله ای به سمت انسجام مگاپلتفرمی برای یکپارچگی، هم افزایی و همگرایی ظرفیت های علمی خود حرکت می کند.
وی با اشاره به نگرانی هایی که درباره احتمال تأثیرات منفی بر استقلال، نوآوری و تنوع کارهای نهادهای مختلف علمی در بستر نظام شبکه ای ملی آموزشی، پژوهشی و تربیتی مطرح است اظهار داشت: در این شبکه چهار قلمرو مختلف در نظر گرفته شده و بدین ترتیب جلوی نوآوری نهادها گرفته نمی گردد، بلکه با منطق مدیریت مرکزی و غیرمرکزی همه ظرفیت های پراکنده امکان ظهور و بروز پیدا می کنند.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی اشاره کرد: قلمرو اول شبکه، عمومی و تحت مدیریت و مقررات گذاری دولت می باشد، قلمرو دوم، نقطه به نقطه و مختص هر واحد آموزشی است، یعنی هر یک از مؤسسات و دانشگاه ها امکان به اشتراک گذاری یا انحصار منابع خودرا دارند.
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران اظهار داشت: قلمرو سومی که در شبکه وجود دارد مربوط به بخش خصوصی است که در اینجا هم دریافت کننده و هم ارائه کننده خدمات است. قلمرو چهارم هم تعاملات و ارتباطات بین المللی با رعایت پروتکل ها، استانداردها و ظرفیت های بین المللی است.
دکتر عاملی در بیان مزایای شکل گیری این شبکه ملی در فضایی هم افزا، همگرا و یکپارچه اظهار داشت: منظور از شبکه یک ظرفیت به هم پیوسته است که از ضوابط و مقررات و قوانینی که بر این محیط حاکم است تبعیت می کند. وقتی یک مرکز داده قدرتمند در کشور داشته باشیم، هر مرکزی که بخواهد منبعی را تبدیل به دیجیتال کند باید اول بررسی کند که قبلاً دیجیتالی شده یا نه. متأسفانه هم اکنون خیلی از نرم افزارها در کشور به صورت تکراری تهیه می شود مثلا بانک ها هرکدام نظام تراکنش مستقلی برای خود دارند و حتی بانکهای دولتی هم پلت فرم واحدی ندارند. حتی در دامنه های ملی هم یک پلت فرم واحد و یکپارچگی واحد نداریم.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان این که پاندمی کووید ۱۹ جبری ایجاد کرده که ناگزیر از استفاده از فضای مجازی شده ایم، اظهار نمود: متأسفانه در نیم ترم دوم سال قبل که عجله ای وارد این فضا شدیم کیفیت آموزش بسیار ضعیف بود و امکانات آموزشی منسجم نبود.
دکتر عاملی اشاره کرد: شهر مجازی علم ایران ناظر به این است که ظرفیت با کیفیت تری را در شرایط کرونا و پس از آن در مواقعی مثل تعطیلی مراکز آموزشی شهرها در اثر آلودگی هوا یا اضطرارهای طبیعی مانند سیل و زلزله در اختیار داشته باشیم.
مشکلات زیرساخت های فنی
در ادامه این جلسه، دکتر یونس شکرخواه، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران در بررسی طرح شهر مجازی علم به آنالیز لایه های مختلف این پلت فرم پرداخت و اظهار داشت: در مورد لایه اول که زیرساخت های فنی مورد نیاز است مشکلات زیادی از سرعت اینترنت گرفته تا بحث عدالت در دسترسی و هزینه ها داریم.
وی اشاره کرد: لایه بعدی، مناسبات تولیدی است به این معنا که آیا معلم و استاد ما و مؤسسات و دانشگاه ها امکان تولید و به اشتراک گذاری منابع خاص این فضا را دارند یا اینکه می خواهند محتوای کلاسیک را بوسیله وب در اختیار دانشجو قرار دهند. در این لایه هم چه از جنبه محتوا و داده و چه از جنبه ارائه و چه از جنبه مشارکت کار زیادی لازم است.
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران افزود: لایه سوم، چارچوب معرفتی و شناختی مسئله است. این سه لایه با هم دارای اهمیت و تعیین کننده هستند، چون یک نوع رمزگذاری هستند که اگر نسبت منطقی با یکدیگر نداشته باشند به رمزگشایی های غلط منجر خواهند شد.
دکتر شکرخواه با بیان این که در لایه دوم که مناسبات تولیدی است، دانشجویان آماده تر از اساتید هستند و کار کردن در این فضا برای خیلی از اساتید دشوار است، اشاره کرد: برای رسیدن به شهر مجازی علم، دانشگاه های ما باید به نهاد یادگیرنده تبدیل شوند یعنی ابتدا باید معلمان و استادان خودرا با این فضا آشنا نماییم. نکته مهم در این بحث، صحت سنجی بین معلم و شاگرد و استاد و دانشجو است که باید پیچیدگی های مسئله را ببینیم.
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران اضافه کرد: کرونا به ما فشار آورد که به سمت چاره هایی برویم که همیشه کنارمان بوده اند اما در حد یک اسم باقی مانده بودند، پس کرونا را یک فرصت نمی دانم چون اگر این عامل فشار حذف شود، باردیگر به شرایط قبل برمی گردیم.
مانع معرفتی شکل گیری شهر مجازی علم
در ادامه، دکتر عاملی با بیان این که ملاحظات دکتر شکر خواه درباب لایه های سه گانه «زیرساخت»، «مناسبات تولید» و «لایه معرفتی» که بطور قطع دارای اهمیت است در طرح شهر مجازی علم مورد توجه بوده و به شکلی دیگر توضیح داده شده است، اظهار داشت: در لایه سوم یعنی لایه معرفتی و شناختی، هزینه زیادی در این عرصه می دهیم چون ذهن ها و شناخت ها و رویکردها هنوز آنالوگ است که مانع معرفتی در مقابل شکل گیری شهر مجازی علم است.
این استاد ارتباطات با اشاره به کتابی که حدود ۱۴ سال پیش در زمینه فضای مجازی انتشار یافته است، اشاره کرد: در مقدمه این کتاب تاکید کرده ام که نیازمند یک واقعی – مجازی گرایی، واقعی – مجازی بودگی و واقعی – مجازی شدن هستیم، به این معنا که باید بپذیریم و بفهمیم که در جهان دومی که در آن قرار گرفته ایم ناگزیر به پذیرش الزاماتی هستیم.
وی اشاره کرد: هم اکنون در باب حکمرانی داده های بزرگ در کشور یک اشتراک نظر واحد نداریم و اساساً مقررات گذاری های لازم را برای داده های بزرگ نکرده ایم. امروز دیگر کتابخانه من معنا ندارد، کتابخانه بعد ملی پیدا کرده است. امروز منابع اطلاعاتی دانشگاهی دانشگاه من، دیگر بی معناست برای اینکه منابع اطلاعاتی دانشگاه منابع ملی هستند.
دکتر عاملی با اشاره به این که اگر به ظرفیت های فضای مجازی بعنوان یک ابرظرفیت توسعه و پیشرفت کشور، نگاه نکنیم؛ طبعاً هزینه ای نیز برای آن نمی گردد، افزود: زیرساختی لازم داریم که در آن زندگی شود و زندگی واقعی و مجازی در کنار هم شکل گیرد، مناسبات تولید هم در مکانیسم بازار شکل می گیرد یعنی عرضه و تقاضا به مناسبات تولید معنا می دهد، پس این رویکرد درستی است.
عاملی اضافه کرد: هم افزا کردن ظرفیت ها در بستر واحد بسیار مهم و در عین حال خطرناک می باشد، برای اینکه اگر زیرساخت های لازم را نداشته باشیم در این صورت با پایین آمدن کیفیت آموزش مواجه می شویم.
برمبنای اعلام پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی اشاره کرد: با عنایت به این که پروتکل های کرونا، ما را ناگزیر به آموزش مجازی می کند، پس آموزش و پرورش و نظام آموزش عالی کشور باید برنامه ای داشته باشند که دانشجو بتواند به استاد مراجعه کند و این شرایط مراجعه حضوری فراهم گردد و اشکالاتش را به صورت حضوری برطرف کند.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب